Czy klauzule wyłączające odpowiedzialność agencji w umowach prawnoautorskich są skuteczne?

Nie będzie żadnym odkryciem stwierdzenie, że działalność reklamowa obarczona jest dużym ryzykiem, często nawet nieumyślnego naruszenia praw autorskich innych osób. Może się tak stać w przypadku, gdy np. agencja reklamowa zamawia wykonanie logotypu dla swojego klienta przez firmę zewnętrzną, a firma ta wykonując zamówienie dopuści się tzw. plagiatu. Zdarza się, że agencje reklamowe próbują zabezpieczyć swoje interesy przed taką sytuacją, zamieszczając w umowach z podwykonawcami klauzule, na podstawie których agencja nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne naruszenia praw osób trzecich, a podwykonawca zapewnia agencji, że jego utwór nie będzie naruszał żadnych praw własności intelektualnej.

Klauzule takie mogą być stosowane, jednak nie zawsze strony, a zwłaszcza agencje wiedzą jaka jest ich moc prawna. Klauzule wyłączające odpowiedzialność wywołują skutki prawne jedynie pomiędzy stronami, które zawarły taką umowę. Oznacza to, że nie wywołują one żadnego skutku wobec osób, których wspomniane prawa zostały naruszone, co oznacza, że wobec takich podmiotów agencja reklamowa, niezależnie od odpowiedzialności zamawiającego reklamę, będzie bez żadnych ograniczeń ponosić odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich (a jeśli np. logo stanowi znak towarowy, również praw ochronnych na taki znak).

Czy w związku z tym zamieszczanie w umowach prawnoautorskich klauzul wyłączających odpowiedzialność w jakiekolwiek sposób zabezpiecza interesy agencji reklamowych? Jeżeli wobec agencji reklamowej i jej klienta wytoczone zostało powództwo przez osobę, której prawa zostały naruszone, zastosowanie znajdują przede wszystkim przepisy ogólne, dotyczące niewykonania lub nienależytego wykonania umowy z winy strony (art. 471 k.c.). W przypadku jeśli wykonane dzieło narusza prawa osób trzecich należy uznać, że agencji reklamowej przysługiwać będzie wobec nieuczciwego wykonawcy roszczenie o naprawienie szkody. Szkodą będą w tym przypadku wszelkie straty, jakie agencja poniosła na skutek powództwa ze strony uprawnionej osoby. Oczywiście argument taki nie zwolni agencji reklamowej z odpowiedzialności wobec osoby uprawnionej, ale w przypadku konieczności zapłaty odszkodowania, agencja będzie mogła domagać się również stosownego odszkodowania od swojego podwykonawcy.

Agencji reklamowej przysługiwać będą wobec nierzetelnego podwykonawcy roszczenia również na podstawie przepisów o rękojmi za wady prawne. Umowa o stworzenie logotypu spełnia najczęściej cechy umowy o dzieło. Zgodnie z art. 638 kodeksu cywilnego, do rękojmi za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży. Z przepisów o umowie sprzedaży z kodeksu cywilnego wynika natomiast, że „kupujący może dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne, chociażby osoba trzecia nie wystąpiła przeciw niemu z roszczeniem dotyczącym rzeczy sprzedanej.”

Jaki jest więc sens klauzul wyłączających odpowiedzialność w umowach prawnoautorskich? Z pewnością mają one znaczenie informacyjne dla stron, zwłaszcza dla wykonawcy. Nie wywołują jednak skutku wobec osób trzecich i nie zwalniają żadnej ze stron umowy z odpowiedzialności wobec uprawnionych osób.