Polityka i Prawo

Choroba zwyrodnieniowa jest chorobą niezapalną, przewlekłą oraz postępującą, dotyczącą głównie osób starszych. Zmiany zwyrodnieniowe w stawach kolanowych stanowią drugą, po stawach biodrowych, lokalizację pod względem nasilenia dolegliwości. Obok samych zmian w stawach kolanowych stwierdza się żylaki, obrzęk podudzi, przebarwienia, czy nawet zmiany w trofice skóry. Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych u osób po 60 roku życia występuje u 60 % ludzi i trzy razy częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego jest również nazywana gonartrozą. Ten patologiczny stan powstaje w wyniku przedwczesnego zużycia i zwyrodnienia tkanek tworzących staw. Zmiany dotyczą zarówno chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego, torebki stawowe, a nawet więzadeł czy mięśni. W pierwszych etapach choroby dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej, która traci swoją gładkość i sprężystość. Następnie powierzchnia chrząstki ulega zmatowieniu i z czasem zaczyna pękać, tworząc ubytki chrzęstne, które odsłaniają kości tworzące staw. Z czasem może dochodzić do przebudowy kości i tworzenia się wyrośli kostnych, zwanych inaczej osteofitami. Tworzą się one głównie na tylnej powierzchni rzepki oraz na jej górnej i dolnej krawędzi. Tak powstałe zmiany powodują uszkodzenie struktury rzepki, co objawia się bólem, gdy chorzy wchodzą po schodach.

Przyczyny

Główną przyczyną powstania zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów kolanowych są zmiany wynikające ze starzenia się organizmu. Ważnym czynnikiem są również mikrourazy oraz urazy powstające podczas całego życia, a szczególnie ich następstwa. Trzeba również wspomnieć, iż otyłość przyczynia się w znacznym stopniu do powstania gonartrozy, tak jak czynniki genetyczne. Nieprawidłowe obciążanie stawów kolanowych, ich koślawość i szpotawość, jak i uszkodzenia więzadeł i torebek stawów kolanowych zmniejszają stabilność stawu kolanowego. Wśród innych przyczyn zmian zwyrodnieniowych obejmujących stawów kolanowych można wymienić wrodzoną dysplazję stawów kolanowych, choroby nasad kości długich czy jałową martwicę stawów biodrowych.

Objawy

Pierwsze objawy są bardzo dyskretne i mogą się ograniczać jedynie do osłabienia kończyny dolnej i powodować uczucie zmęczenia. Na początku trwania choroby dolegliwości bólowe będące często najwcześniejszym objawem, zaostrzają się podczas ruchu czy obciążania kończyny, zaś ustępują lub ulegają zmniejszeniu po odpoczynku. Pomimo, iż zmiany zwyrodnieniowe rozpoczynają się w chrząstce stawowej to nie towarzyszą im dolegliwości bólowe. Wynika to z braku unerwienia czuciowego chrząstki stawowej. Dolegliwości bólowe i ograniczenia ruchomości stawu są wynikiem przeciążenia więzadeł, torebki stawowej lub mięśni. Dodatkowo okresowo mogą pojawiać się wysięki w jamie stawowej, co powoduję zniekształcenie obrysów kolana. W wyniku reakcji odruchowej na ból dochodzi do zgięcia kończyny w stawie kolanowym, co sprzyja obkurczeniu więzadeł i torebki stawowej. Stałe ograniczenie ruchomości doprowadza do powstania utrwalonych przykurczów stawowych oraz zaników mięśniowych. W zaawansowanych zmianach w przebiegu gonartrozy stwierdza się również zwiększenie tarcie wewnątrz stawowe oraz trzeszczenia.

Leczenie

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego powinno mieć charakter kompleksowy. Pierwszą składową jest działanie niefarmakologiczne, obejmujące kontrolę masy ciała, aktywny tryb życia czy przestrzeganie zasad zdrowego odżywiania. W przypadku kiedy dolegliwości bólowe są znacznie nasilone, stosowane jest leczenie farmakologiczne. Obejmuje ono działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwgorączkowe. Uzupełnienie leczenia farmakologicznego stanowi rehabilitacja. Prawidłowo dobrana rehabilitacja decyduje zarówno o stopniu odzyskiwanej sprawności, jak i dalszym przebiegu choroby. Zalecana jest kinezyterapia mająca na celu zapobieganie powstających deformacjom oraz korekcję powstałych już zniekształceń. W celu zwiększenia krążenia oraz zmniejszenia sztywności i napięcia mięśni w obrębie zajętego kolana stosuje się masaż klasyczny lub wodny. Istotne znaczenie w leczeniu gonartrozy mają również zabiegi cieplne, elektroterapia czy krioterapia. W przypadku, gdy stan pacjenta nie ulega poprawie pomimo podjętego leczenia, a zniekształcenia stawów uniemożliwiają samodzielne funkcjonowanie, stosuje się metodę operacyjną.