Orzeczenie o niepełnosprawności

Obowiązujący w Polsce system orzekania o niepełnosprawności jest zawiły i warto poznać przepisy z nim związane, gdyż są one istotne dla osób bezpośrednio zainteresowanych, a więc przede wszystkim niepełnosprawnych oraz ich pracodawców. W artykule przedstawimy, jakie choroby lub wiek uprawniają do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności, gdzie powinno się złożyć wniosek i jakie informacje powinien zawierać oraz jakie są rodzaje orzeczeń.

Zawiłe przepisy

Problematyka orzekania o niepełnosprawności jest w Polsce regulowana ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.) oraz rozporządzeniami wydanymi do tej ustawy. Ustawodawca określił w niej i szczegółowo opisał trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny stopień niepełnosprawności, umiarkowany stopień niepełnosprawności i lekki stopień niepełnosprawności. Osoba niepełnosprawna w stopniu znacznym wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji, w stopniu umiarkowanym – wymaga pomocy czasowej lub częściowej, zaś w stopniu lekkim – posiada ograniczenia, które dadzą się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Nawet znaczny stopień niepełnosprawności nie wyklucza zatrudnienia pod pewnymi określonymi w ustawie warunkami, przy czym należy podkreślić, że pracodawca musi wziąć pod uwagę szczególne uprawnienia osób niepełnosprawnych w miejscu pracy.
Obok orzecznictwa o niepełnosprawności funkcjonuje w polskim prawie dla celów rentowych tzw. orzecznictwo o niezdolności do pracy. Warto wspomnieć, że wydane przez lekarza-orzecznika reprezentującego Zakład Ubezpieczeń Społecznych orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji odpowiadające orzeczeniu o znacznym stopniu niepełnosprawności, orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy odpowiadające orzeczeniu o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub też orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy odpowiadające orzeczeniu o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Uprawienie do uzyskania orzeczenia

Jakie choroby uprawniają do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności? Szczegółowe regulacje w tym zakresie zawierają przepisy Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. 2003 nr 139 poz. 1328). Należy tu zbiór schorzeń umysłowych i neurologicznych, kardiologicznych, endokrynologicznych, enzymatycznych, metabolicznych, układu oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego, upośledzenia aparatu ruchu, a także zaburzenia głosu, mowy oraz choroby wzroku i słuchu. Orzeczenie o niepełnosprawności może zostać wydane również osobie m.in. cierpiącej z powodu oszpecenia, a także chorującej na chorobę zakaźną i odzwierzęcą.

Złożenie wniosku i odwołanie

Wnioski o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub ustalenie stopnia niepełnosprawności należy złożyć we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności. Musi on zawierać dane osobowe wnioskodawcy, cel uzyskania orzeczenia, dane dotyczące sytuacji społecznej i zawodowej osoby zainteresowanej oraz oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku. Do wniosku o orzeczenie niepełnosprawności/ustalenie stopnia niepełnosprawności należy dołączyć dokumentację medyczną oraz zaświadczenie lekarskie. Termin rozpatrzenia wniosku wynosi zwykle miesiąc od jego złożenia, ale w sprawach szczególnie skomplikowanych może przedłużyć się do dwóch miesięcy. W przypadku otrzymania odpowiedzi odmownej należy bardzo uważnie zapoznać się z zapisami zawartymi w uzasadnieniu orzeczenia, ponieważ w razie składania odwołania ułatwi to znalezienie odpowiednich argumentów. Odwołanie można składać w terminie 14 dni od daty uzyskania orzeczenia za pośrednictwem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności lub do oddziału ZUS w przypadku orzeczenia o niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, w których orzeczenie zostało wydane.
Polskie procedury administracyjne nie są zbyt przyjazne niepełnosprawnym, a zawiłość przepisów nie ułatwia im codziennego funkcjonowania.