Polityka i Prawo

Cukrzyca jest to przewlekła choroba metaboliczna, której podstawowym objawem jest podwyższony poziom cukru (glukozy) we krwi. Niezależnie od tego, czy na cukrzycę chorujesz od wielu lat, czy dopiero ją u Ciebie wykryto, powinieneś wiedzieć o niej jak najwięcej.

Cukrzyca to zbiór chorób metabolicznych, charakteryzujących się hiperglikemią wywołaną zaburzeniami wydzielania insuliny, działania insuliny lub obydwu tych nieprawidłowości. Charakteryzuje się zaburzeniami metabolizmu węglowodanów, białek i tłuszczów. Dzieli się ją na następujące podstawowe typy:

• Cukrzyca typu 1 (zwana także cukrzycą młodzieńczą bądź insulinozależną) – wywołana jest zniszczeniem komórek beta trzustki, odpowiedzialnych za produkcję i wydzielanie insuliny (insulina to hormon obniżający poziom cukru we krwi). Ten rodzaj cukrzycy występuje częściej u ludzi młodych (ale nie tylko) oraz u dzieci. Spośród chorych na cukrzycę, na typ 1 choruje 15 – 20 % osób. Jedynym możliwym leczeniem tej choroby jest podawanie insuliny oraz właściwe odżywianie i wysiłek fizyczny. Objawia się wzmożonym pragnieniem, oddawaniem dużej ilości moczu, utratą masy ciała, ketozą lub kwasicą ketonową. Na podstawie badań epidemiologicznych wyróżniono czynniki mogące zwiększać skłonność do cukrzycy: zakażenia wirusowe (Coxackie, świnka, różyczka i inne), dieta (produkty na bazie mleka krowiego podawane niemowlętom, kofeina, konserwanty żywności (azotany), długość karmienia piersią, tryb życia (ekspozycja na toksyny ß-komórkowe, stres, ekspozycja na infekcje, zwłaszcza wirusowe).
• Cukrzyca typu 2 (cukrzyca dorosłych, insulinoniezależna) – w tym rodzaju cukrzycy przyczyną podwyższonego poziomu cukru nie jest brak insuliny, ale jej nieprawidłowe działanie w organizmie (oporność na działanie insuliny). Najczęściej cukrzycy typu 2 towarzyszy otyłość oraz bardzo często nadciśnienie tętnicze. Ten rodzaj cukrzycy występuje najczęściej u ludzi starszych. Około 80 – 85 % wszystkich pacjentów z cukrzycą stanowią chorzy na cukrzycę typu 2. Początkowo leczenie tej choroby opiera się na stosowaniu odpowiedniej diety, dostosowanego do możliwości chorego wysiłku fizycznego oraz doustnych leków hipoglikemizujących (przeciwcukrzycowych). Wszyscy jednak chorzy na cukrzycę typu 2 wymagają po pewnym (różnym) czasie trwania choroby leczenia insuliną. Pewna grupa osób młodych, poniżej 35 roku życia, cierpi na odmianę cukrzycy typu 2 – MODY (maturity onset diabetes of the youth). Jednym z czynników doprowadzających do powstania cukrzycy typu 2 jest prawdopodobnie przekarmienie, prowadzące do nadmiernego wzrostu masy ciała oraz mało aktywny tryb życia.
• Cukrzyca ciążowa – to nietolerancja glukozy, którą po raz pierwszy stwierdzono lub rozpoczęła się w czasie ciąży. Występuje u około 2-4% kobiet w ciąży. Ujawnia się w drugim lub trzecim trymestrze ciąży, kiedy stężenie hormonów będących antagonistami insuliny wzrasta i zwykle pojawia się insulino oporność. Występuje najczęściej do momentu urodzenia dziecka. W grupie kobiet z cukrzycą ciężarnych istnieje wyższe ryzyko zachorowania w przyszłości na cukrzycę w porównaniu z kobietami bez tego powikłania. Leczenie tej postaci cukrzycy powinno być prowadzone tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach ginekologiczno-diabetologicznych.
• Cukrzyca wtórna – to najbardziej zróżnicowana etiologicznie grupa cukrzyc, które łącznie stanowią około 2-3% wszystkich postaci cukrzycy w Europie i Ameryce Północnej. Charakterystyczne dla tej postaci są współistniejące z cukrzycą inne zaburzenia lub zespoły chorobowe.

Najczęstsze przyczyny cukrzycy wtórnej można podzielić na:

• polekowe – niektóre leki stosowane w chorobach układu krążenia (tiazydy lub inne leki moczopędne, szczególnie w zestawieniu z beta blokerami, leki sterydowe i inne.
• niektóre choroby gruczołów dokrewnych (endokrynopatie) – choroba i zespół Cushinga, akromegalia, nadczynność tarczycy, guz chromochłonny nadnerczy, guz wydzielający glucagon.
• genetycznie uwarunkowane choroby przemiany materii – hemochromatoza.
• choroby trzustki – przewlekłe zapalenie trzustki, rak trzustki, stan po pankreatektomii (operacyjnym usunięciu trzustki).
• cukrzyca na tle niedostatecznego i wadliwego odżywiania – występuje głównie wśród ludności tubylczej strefy międzyzwrotnikowej w krajach Azji, Afryki i Ameryki Południowej, w których niedożywienie i głód są powszechne.

INNE SZCZEGÓLNE TYPY CUKRZYCY

Ta kategoria dotyczy najmniejszej liczby pacjentów, poniżej 3% wszystkich chorych na cukrzycę. Cukrzyca typu 2 autosomalna dominująca o wczesnym początku (MODY), występuje u osób młodych, najczęściej w drugiej lub trzeciej dekadzie życia, obciążonych wywiadem rodzinnym. Objawia się łagodną lub średnio zaawansowaną hiperglikemią, brakiem otyłości w większości przypadków oraz względnym niedoborem insuliny, rzadkim występowaniem kwasicy. Cukrzyca typu LADA – cukrzyca typu 1/2 cukrzyca insulino zależna o późnym początku i powolnym przebiegu, dotyczy głównie szczupłych osób dorosłych po 25. roku życia. Z początku jest wdrożone leczenie doustne, potem wymaga insulinoterapii.

KIEDY MIERZYĆ POZIOM CUKRU?

Pory dnia, w których wykonuje się pomiary glikemii, zależą od przyjętego sposobu leczenia cukrzycy, indywidualnych potrzeb i możliwości pacjenta. Zwykle zaleca się badania przed posiłkami i przed snem (aby ocenić ryzyko nocnej hipoglikemii), 1-2 godziny po posiłkach (aby ocenić wysokość hiperglikemii poposiłkowej), w połowie cyklu sennego (aby wykluczyć bezobjawową hipoglikemię) oraz w okresie złego samopoczucia (objawy hipoglikemii lub nakładająca się choroba).

Samokontrola

Każda osoba chora na cukrzycę powinna pamiętać, że samokontrola glikemii to codzienne, czynne zaangażowanie chorego w proces terapeutyczny, obejmujące umiejętność:

• prawidłowego odżywiania się;
• doboru odpowiedniego wysiłku fizycznego;
• wykonywania pomiarów glikemii za pomocą własnego glukometru;
• stosowania leków hipoglikemizujących;
• wstrzykiwania insuliny i modyfikowania jej dawek w zależności od stężenia glukozy we krwi;
• rozpoznawania objawów niedocukrzenia i hiperglikemii;
• wykrywania glukozy i ciał ketonowych w moczu;
• wykonywania pomiaru ciśnienia tętniczego krwi;
• oglądania stóp;
• systematycznego ważenia się.

Systematyczna współpraca pacjenta z lekarzem przy analizowaniu wahań w stanie wyrównania leczniczego cukrzycy ma zasadnicze znaczenie dla polepszenia wyników leczenia i zapobiegania powikłaniom. Samokontrola powinna być upowszechniona i dostępna dla wszystkich osób z cukrzycą za pośrednictwem systemu opieki medycznej. Jest ona tak ważna w leczeniu cukrzycy, że pełną do niej dostępność powinny gwarantować odpowiednie działania rządowe i samorządowe.