Polityka i Prawo

Choroba posurowicza to bardzo rzadko występująca reakcja alergiczna organizmu na podanie surowicy (np. przeciwtężcowej), w której znajdowały się przeciwciała pochodzące od obcego gatunku. Jak rozpoznać to schorzenie i jakie są jego objawy? W jaki sposób leczyć chorobę posurowiczą?

Choroba posurowicza: jak do niej dochodzi?

Do choroby posurowiczej może dojść w sytuacji, gdy we krwi człowieka znajdą się niektóre białka pochodzące od obcego gatunku (od zwierząt), podane w leku. Twój układ odpornościowy w naturalny sposób reaguje na to, próbując na wszelki wypadek unieszkodliwić te substancje. Przeciwciała w organizmie łączą się wówczas z obcymi białkami, tworząc tzw. kompleksy immunologiczne.

Kompleksy te są następnie wyłapywane i niszczone przez tzw. komórki żerne układu odpornościowego. Jeżeli kompleksów immunologicznych jest wyjątkowo dużo, część z nich może przykleić się do ścian naczyń krwionośnych. Powodują one wtedy pobudzenie układu immunologicznego i reakcję zapalną, dającą objawy choroby posurowiczej.

Choroba rzadsza niż kiedyś

Choroba posurowicza zdarza się bardzo rzadko. Wywołują ją bowiem przede wszystkim surowice obcych gatunków, które nie są często stosowane w Europie. W przeszłości w leczeniu błonicy, tężca, zatrucia toksyną botulinową czy wścieklizny stosowano antytoksynę zawartą w osoczu końskim. Obecnie w tych chorobach stosowana jest antytoksyna ludzka, niewywołująca tak gwałtownej reakcji organizmu. Wciąż jednak używa się antytoksyny końskiej w przypadku ukąszenia przez żmiję.

Chorobę posurowiczą, a w zasadzie tzw. reakcję typu choroby surowiczej, mogą ponadto wywołać leki, zwłaszcza te z grupy antybiotyków beta-laktamowych, takie jak np. penicylina, amoksycylina czy cefaklor oraz środki z grupy sulfonamidów, do których należy (stosowany między innymi w zakażeniach dróg moczowych) kotrimoksazol.

Choroba posurowicza – gorączka i objawy skórne

Objawy zauważysz u siebie po 1-2 tygodniach od podania leku wywołującego chorobę posurowiczą. Charakterystyczna jest gorączka, która występuje prawie zawsze w przypadku tego schorzenia. Niemal u wszystkich chorych rozwijają się zmiany skórne w postaci wysypki, która często dokuczliwie swędzi. Zazwyczaj najpierw pojawia się na rękach, stopach i tułowiu, a później obejmuje całe ciało.

Jeżeli lek był podany w formie zastrzyku podskórnego albo domięśniowego, zdarza się, że zmiany występują najpierw w miejscu wstrzyknięcia. Mogą też być bardziej nasilone w miejscach uciskanych lub drażnionych przez ubrania. Wysypka ma niekiedy charakter plamisto-rumieniowy, grudkowy, pokrzywkowy lub odropodobny (czyli przypomina zlewające się z czasem plamy lub grudki). Rzadziej występują pęcherze, rumień dłoni czy plamisto-grudkowe zmiany na bocznych powierzchniach palców, rąk i stóp oraz wzdłuż brzegów podeszw.

Jak ciężko przebiega choroba posurowicza?

Ciężki przebieg tego schorzenia zdarza się rzadko. Wówczas oprócz zmian skórnych pojawiają się dolegliwości bólowe ze strony mięśni i stawów. Zazwyczaj dotyczą stawów skokowych, kolanowych, ramiennych, łokciowych, nadgarstkowych i stawów śródręczno-paliczkowych. Czasami bólowi i tkliwości stawów towarzyszy obrzęk i zaczerwienienie w ich okolicy.

U niektórych pacjentów powiększone są węzły chłonne i śledziona. Możesz również zauważyć objawy takie jak: obrzęk warg i powiek, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, ból głowy, zaburzenie widzenia, zaburzenia czucia, ból wywołany zapaleniem nerwów oraz duszność. W rzadkich, skrajnych przypadkach zdarza się zapalenie opon-mózgowo rdzeniowych i mózgu, niedowład, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia.

Chorobę posurowiczą leczy się objawowo

Lekarz rozpoznaje chorobę posurowiczą, jeżeli objawy wystąpiły po podaniu leku mogącego ją wywołać. Może też zlecić Ci badania dodatkowe. Leczenie polega przede wszystkim na odstawieniu – o ile to możliwe – leku będącego winowajcą. Lekarz może przepisać Ci również leki przeciwświądowe oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne, które zmniejszają dolegliwości stawowe.

W przypadku bardzo nasilonych objawów (zapalenia stawów, wysokiej gorączki i wysypki na całym ciele) może być wskazane doustne przyjmowanie glikokortykosteroidów. Zwykle jednak choroba posurowicza przebiega łagodnie, a po 1-2 tygodniach jej objawy całkowicie ustępują.