Polityka i Prawo

Wstrząs anafilaktyczny to najpoważniejszy objaw alergii. Jest sytuacją bezpośredniego zagrożenia życia – trzeba reagować na nią niezwłocznie, udzielając pierwszej pomocy i wzywając pogotowie. Wiedza o tym, jak rozpoznać jego objawy, może uratować ludzkie życie.

Wstrząs anafilaktyczny – najgroźniejszy objaw alergii

Reakcja alergiczna jest nieadekwatną odpowiedzią układu odpornościowego na czynnik, który powinien być dla organizmu neutralny lub mieć niewielkie znaczenie. Np. roztocza kurzu domowego, gdy dostaną się do dróg oddechowych osoby uczulonej, wywołują niedrożność i nieżyt nosa, łzawienie, świąd i kichanie. Alergia może objawiać się też reakcjami skórnymi (najczęściej swędzącą wysypką), zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi czy bólem głowy. W cięższych przypadkach wywołuje duszność i objawy astmy. Najgroźniejszą postacią reakcji uczuleniowej jest jednak wstrząs anafilaktyczny.

Objawy wstrząsu anafilaktycznego

Do wstrząsu anafilaktycznego dochodzi najczęściej krótko po kontakcie z alergenem. Zwykle pojawia się on w ciągu kilku sekund do kilku minut, bardzo rzadko po kilkudziesięciu minutach. Do późniejszej reakcji może dojść, gdy jej przyczyną jest uczulenie na alergen pokarmowy.

Pierwszym objawem wstrząsu anafilaktycznego jest często pokrzywka, czyli swędząca wysypka. U osoby silnie uczulonej na jakiś czynnik, np. jad osy, powinna być ona sygnałem do wezwania pomocy – nie należy czekać na wystąpienie kolejnych objawów wstrząsu anafilaktycznego. Osoba dotknięta reakcją anafilaktyczną odczuwa gwałtowne osłabienie, zawroty głowy, ma uczucie duszności i kołatanie serca. Może mieć chrypkę i odczuwać mdłości. W obrębie twarzy często pojawia się widoczny obrzęk.

Wstrząs anafilaktyczny a utrata przytomności

Wstrząs anafilaktyczny zwykle wiąże się z gwałtownym spadkiem ciśnienia tętniczego. Spadek ciśnienia skurczowego poniżej 90 mmHg powoduje utratę przytomności. Skóra takiej osoby jest blada, chłodna i wilgotna. Równie niebezpieczny jest obrzęk krtani. Nieudzielenie pomocy osobie przechodzącej wstrząs anafilaktyczny może skutkować nawet jej śmiercią wskutek zatrzymania krążenia lub uduszenia.

Wstrząs anafilaktyczny –  jak pomóc choremu?

Jeżeli to możliwe, powinieneś przede wszystkim usunąć czynnik wywołujący alergię – np. żądło osy. Jeżeli dysponujesz adrenaliną, należy ją jak najszybciej wstrzyknąć w przednio-boczną powierzchnię uda. Możesz być również świadkiem sytuacji, w której osoba uczulona wyjmuje ampułkostrzykawkę, ale traci przytomność, zanim zdąży ją sobie podać – wówczas niezwłocznie powinien uczynić to za nią.

Jeśli ktoś z Twoich bliskich jest uczulony na jad owadów czy orzeszki arachidowe, warto poprosić lekarza o receptę na adrenalinę w ampułkostrzykawce, kupić ją i nosić przy sobie – ten lek może uratować życie.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa ratuje życie

Niezależnie od tego, czy dysponujemy adrenaliną, w przypadku osoby nieprzytomnej i nieoddychającej należy wezwać pogotowie i przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej (czyli masażu serca połączonego ze sztucznym oddychaniem). Wykonuje się ją w schemacie: 30 uciśnięć klatki piersiowej (własnymi nadgarstkami ułożonymi jeden na drugim na środku mostka, z wyprostowanymi w łokciach ramionami,) w tempie 100 na minutę. Należy robić to w taki sposób, by klatka piersiowa uginała się na głębokość 4-5 cm. Następnie wykonaj 2 wdechy w szczelnie objęte własnymi ustami usta osoby nieprzytomnej, z jednoczesnym zaciśnięciem jej nosa, i ponownie 30 uciśnięć klatki piersiowej.

Uciśnięcia i wdechy według tego schematu wykonujemy bez przerwy, aż do przyjazdu pogotowia lub powrotu spontanicznego oddechu. Jeżeli nie potrafisz lub brzydzisz się wykonywać sztuczny oddech, wykonuj wyłącznie nieustanne uciskanie klatki piersiowej w tempie 100 na minutę.

W oczekiwaniu na karetkę

Jeżeli chory jest przytomny, w oczekiwaniu na pogotowie powinien połknąć tabletkę leku przeciwhistaminowego – niezależnie od tego, czy otrzymał adrenalinę, czy nie. Powinieneś ułożyć go w pozycji leżącej, z nogami uniesionymi wysoko, tak by zwiększyć ciśnienie krwi w kluczowych dla życia narządach i zmniejszyć ryzyko utraty przytomności.

Co najczęściej wywołuje wstrząs anafilaktyczny?

Potencjalnym alergenem może być niemal każda substancja. Oczywiście istnieją takie, które uczulają szczególnie często. Należy do nich przede wszystkim jad owadów (zwłaszcza os i szerszeni) i niektórych pluskwiaków, produkty spożywcze oraz leki. Do szczególnie alergizujących pokarmów należą orzeszki ziemne (i inne gatunki orzechów), jaja i mleko, a także owoce morza. Leki, które mogą uczulać, to zwłaszcza penicylina i antybiotyki beta-laktamowe, kwas acetylosalicylowy oraz inne substancje z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Często zdarza się, że u dzieci z alergiami pokarmowymi dolegliwości zanikają, zanim dorosną. Jeśli Ty lub Twoje dziecko jesteście alergikiem, zawsze informuj o tym swoich bliskich oraz lekarza.