ZZSK

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, znane również pod określeniem jako choroba Bechterewa, jest przewlekłym schorzeniem dotykającym młodych mężczyzn. Etiologia nie jest znana, choć wykryto predyspozycje genetyczne, a mianowicie obecność antygenu HLA- B27. Początek choroby szacuje się na 20- 40 rok życia. Jej przebieg dotyczy prawie zawsze kręgosłupa, choć znane są również przypadki postaci obwodowej.

Przyczyny

ZZSK atakuje głównie stawy krzyżowo- biodrowe. Na początku dochodzi do zapalenia błony maziowej w ich obrębie, a z czasem do ich kostnienia. W miarę rozwoju choroby zajęte zostają więzadła, torebki stawowe kolejnych stawów kręgosłupa. Zesztywnieniu ulegają również stawy żebrowo- kręgowe, żebrowo- poprzeczne oraz chrząstki żebrowe. Zajęcie tych stawów wiąże się ze ograniczeniem ruchomości w obrębie klatki piersiowej, co powoduje zmniejszenie wydolności oraz pojemności życiowej płuc. Dodatkowo w trzonach kręgów obserwowane są zaniki kostne, otaczające kręgosłup więzadła wapnieją i kostnieją, zaś w pierścieniu włóknistym krążka międzykręgowego wytwarzają się twory kostne, tak zwane syndesmofity. Rosną one pionowo ku górze łącząc „klamrą” sąsiednie kręgi, tworząc objaw kija bambusowego widocznego na zdjęciu rentgenowskim. Ograniczenie ruchomości w obrębie kręgosłupa postępuje, aż do całkowitego zesztywnienia. Zmiany obserwuje się nie tylko w obrębie biernego układu ruchu, ale również czynnego. Mięśnie wyrodnieją, a ich miejsce zajmuje tkanka łączna. Ponadto dochodzi do częściowego zaniku mięśni przykręgosłupowych oraz znacznego zmniejszenia siły mięśni obręczy górnej.

Objawy

Choroba jest skryta na początku zaś z czasem jej przebieg staje się przewlekły z okresami zaostrzeń i remisji. Pierwsze objawy rzadko wskazują na ZZSK, ponieważ są to najzwyklejsze objawy charakterystyczne nawet dla przeziębienia. Zaliczymy do nich osłabienie, stany podgorączkowe, brak apetytu, chudnięcie czy szybkie męczenie się. Dopiero po pewnym czasie, gdy dochodzi do zapalenia błony maziowej stawów krzyżowo- biodrowych chory może odczuwać typowe bóle odcinka lędźwiowego. Lokalizują się one w okolicy kości krzyżowej i promieniują do pośladków. Ich nasilenie obserwuje się podczas nocy oraz nad ranem, a w cięższych przypadkach mogą promieniować do ud a nawet do podudzi. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do zajęcia co raz to wyższych partii kręgosłupa, a przez zajęcie stawów żebrowo- kręgowych ból może być odczuwalny w obrębie klatki piersiowej, głównie przy oddychaniu. Jednak mają one charakter przemijający. W trakcie zajęcia odcinka piersiowego pojawia się znaczne ograniczenie ruchomości klatki piersiowej, ból karku, a po przyjęciu pozycji pionowej chory jest w stanie wytrzymać godzinę bez wyraźnego uczucia sztywności. Z czasem dolegliwości bólowe związane z procesem zapalno- kostniejącym zmniejszają się, a ból ma charakter przeciążenia.

Przebieg

W przebiegu choroby dochodzi do powstawania zmian w obrębie sylwetki chorego. Pogłębieniu ulega kifoza piersiowa, oznacza to, iż pacjent ustawia się w przygarbieniu. Zmniejsza się również ruch oddechowy klatki piersiowej, przez co w reakcji łańcuchowej obniżą się pojemność życiowa płuc, co z kolei przyczynia się do powstawania przeponowego toru oddychania. Dodatkowo lordoza szyjna pogłębia się doprowadzając do rozwoju przykurczy mięśni karku. W wyniku takiej pracy mięśni szyja pochyla się ku przodowy zaś czubek głowy zostaje cofnięty do tyłu. W ten sposób powstaje charakterystyczna dla zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa postawa, zwana sylwetką narciarza.

Diagnoza

Rozpoznanie ZZSK opiera się na przeprowadzonym szczegółowym wywiadzie, dodatnich testach klinicznych oraz po wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego, na którym jest widoczny objaw kija bambusowego. Dodatkowo wykonywane są testy na obecność czynnika genetycznego.

Leczenie

Leczenie opiera się na zmniejszeniu powstającego bólu oraz sztywności. Niezmiernie ważnym elementem jest przywrócenie prawidłowej ruchomości kręgosłupa, bioder i klatki piersiowej. Dlatego bardzo znaczący wpływ na leczenie choroby ma okres rozpoznania, im wcześniej tym łatwiejsze będzie utrzymanie prawidłowej postawy pomimo postępującego zesztywnienia kręgosłupa. Ma to wpływ na ograniczenie rozwoju kalectwa. W czasie zaostrzeń stosowane są leki przeciwzapalne oraz przeciwbólowe, zaś remisje powinny być wykorzystywane na intensywną rehabilitację by utrzymać jak najlepsze funkcjonowanie organizmu.